In dit verdiepend hoofdstuk leer je meer over de werking van je brein in relatie tot stress.
De hersenen zijn opgebouwd uit meerdere gebieden, die allemaal hun eigen functie hebben. Het systeem is goed te begrijpen, wanneer er ingezoomd wordt op de verschillende onderdelen.
Deze onderdelen hebben veel invloed op elkaar, maar ook op de rest van het lichaam.
Over een neerwaartse spiraal
Ongeveer in het midden van je hoofd, diep in je brein ligt de hypothalamus. De hypothalamus is de hersenstructuur waar de zogeheten ‘stress-as’ begint. Een actieve hypothalamus produceert CRH, een hormoon dat inwerkt op de hypofyse (een kleine klier die onder de hypothalamus ligt). Als gevolg hiervan wordt de hypofyse actief, die op zijn beurt ACTH produceert. ACTH is een hormoon wat door de bloedbaan heen zijn weg vindt naar de bijnieren (kleine orgaantjes boven je nieren). De bijnieren worden door ACTH gestimuleerd tot het produceren van cortisol, het stress-hormoon! Schematisch ziet deze stress-as er dan zo uit:
In bovenstaand schema stimuleert het een het ander, dit wordt positieve feedback genoemd (aangegeven met +): hoe meer van het beginproduct, hoe meer van het eindproduct.
Daarom is er de hippocampus – weer een andere hersenstructuur, die als reactie op de cortisol de hypothalamus laat remmen. De hippocampus bezit een receptor die opmerkt hoeveel cortisol er aanwezig is. Wanneer er te veel van het stress-hormoon wordt geproduceerd, dan meet de receptor dit en remt vervolgens de hele as door de hypothalamus minder CRH te laten maken. Dit wordt dan beschouwd als negatieve feedback (aangegeven met -).
Reguleren door stimuleren
In principe kan het lichaam de stress-as middels deze feedback-loop heel goed reguleren. Echter, wanneer stress in overmaat of langdurig aanwezig is en de receptoren van de hippocampus continue door cortisol geprikkeld worden, kan het zijn dat de hippocampus uitgeput raakt. Hierdoor vermindert de remming, kan de hypothalamus zijn gang gaan en blijft er aanmaak van stress-hormoon. Een oplossing tot het verminderen van stress zit hem dus in het stimuleren van de hippocampus, maar óók het stimuleren van andere hersenstructuren blijkt zin te hebben!
De rolverdeling van structuren:
Hellend vlak zonder remmen
Zolang de amygdala geremd wordt door de frontale lob is er niets aan de hand en blijven negatieve emoties op hun plek. Maar, zodra de remming door bijvoorbeeld uitputting (wat dus ontstaat door langdurige stress) vermindert, heeft de amygdala de kans de negatieve emoties de vrije loop te laten. Dit merk je in jouw gedrag en gevoel, bijvoorbeeld door prikkelbaarheid en het eerder/heftiger ervaren van emoties.
Hiernaast kan de amygdala op zijn beurt de hypothalamus stimuleren, de intrinsieke remming van de frontale lob valt immers weg. Laat de hypothalamus nou toch weer net het begin zijn van de stress-as, zoals we eerder zagen. Dit maakt dat veel stress en het krijgen van negatieve emoties meestal met elkaar samengaan.
Het heft in eigen hand: de opwaartse spiraal
Uit bovenstaande is op te maken dat stimulatie van de hippocampus en de frontale lob van groot belang zijn bij het reduceren van stress. Dit stimuleren kan op verschillende manieren gebeuren, de volgende adviezen komen terug in veel verschillende trajecten om stress te verminderen.
Concluderend is hieruit op te maken dat bij de pakken neerzitten niet helpt. Slaap is goed, maar inactief worden weer niet! Probeer dus te genieten, bewegen en uitdagingen aan te grijpen die jou kunnen stimuleren en put die hippocampus niet uit!